Những vĩ nhân tuổi Mùi của Trung Hoa

Bạn có phải là một nhà lãnh đạo hay một trong những người tuổi Mùi không? Nếu bạn sinh năm Con Cừu hay năm Con Dê, thì bạn có thể là một trong số đó, hoặc cũng có thể không phải. Chúng ta sẽ tìm hiểu về những vĩ nhân tuổi Mùi nổi bật nhất trong lịch sử Trung Quốc.

Mười hai con giáp của Trung Quốc có chu kỳ 12 năm, mỗi năm ứng với một con vật khác nhau. Tết truyền thống năm nay rơi vào ngày 19 tháng 2, năm nay là năm Con Dê. Nói chung, những người tuổi Mùi (tức sinh năm 2015, 2003, 1991, 1979 v.v.) đều rộng lượng, tốt bụng và trung thành giống như loài dê (cừu). Kỳ thực, con dê (cừu) trong tiếng Hoa được viết là 羊 (yang), nó cũng là một bộ phận cấu thành chữ 善 (shan) (có nghĩa là Thiện). Nó đã cho thấy bản tính hiền lành của loài vật này.

Thật vậy, nhìn từ lịch sử, những người bạn lông xù này đã giúp chúng ta bằng nhiều cách khác nhau. Bộ lông của chúng được dùng để may quần áo, và sữa dê được dùng làm thực phẩm. Vào thời Trung Quốc cổ đại, cọ lông dê mềm mại được dùng chung với cọ lông sói thô cứng để sáng tạo ra những kiệt tác hội họa và thư pháp.

Không phải tất cả những người tuổi Mùi sinh ra đều như nhau. Tất nhiên, bạn sẽ thấy người tuổi Mùi có thể bao gồm dạng người hào hiệp cao thượng cho đến dạng người khao khát quyền lực.

Be be, chú dê đen

Nếu bạn nghĩ tất cả người tuổi Mùi đều giống như “cừu non”, thì bạn sẽ phải suy nghĩ lại nếu gặp vị lãnh chúa này dưới thời Tam Quốc (220-280).

Khi nhà Hán sụp đổ, tranh giành quyền lực nổ ra. Cục diện hỗn loạn, lúc bấy giờ đã xuất hiện ba nước hùng mạnh nhất là Ngụy, Thục và Ngô. Tào Tháo là người cai trị nước Ngụy, cũng là một thiên tài quân sự. Ông sinh năm 155, cầm tinh Con Dê. Ông không chỉ rất nổi tiếng với thuộc hạ của mình, mà còn được biết đến như một người thèm khát quyền lực và hay báo thù.

Khi cha của Tào Tháo bị sát hại, ông ngay lập tức đổ lỗi cho người bị tình nghi nhất là Đào Khiêm (thủ lĩnh của nước láng giềng) đã giết cha mình. Mặc dù không tìm được bằng chứng, nhưng Tào Tháo đã quyết định xâm chiếm lãnh thổ của Đào Khiêm trong mùa hè năm đó. Quân Tào không chỉ thảm sát binh lính, mà còn sát hại 100.000 dân thường. Xác người chất thành đống, đủ để chắn ngang dòng chảy của con sông. Các ngôi làng đều bị san bằng thành bình địa và đàn gia súc của bá tính (tất nhiên bao gồm cả bầy dê cừu) đã bị trộm làm thức ăn cho quân Tào.

Tào Tháo mắc chứng đau nửa đầu kinh niên. Chữa trị thế nào cũng không khỏi, mãi cho đến khi ông gặp được Thần y Hoa Đà. Hoa Đà đã chặn đứng cơn đau chỉ bằng một mũi kim châm cứu. Tào Tháo rất ấn tượng với y thuật của Hòa Đà, thậm chí ông còn muốn giữ Hoa Đà ở lại làm thầy thuốc riêng. Nhưng Hòa Đà không thích bị gò bó ở triều đình, nên ông đã viện cớ xin nghỉ ở nhà để chăm sóc người vợ đang ốm (sự thật là người vợ này không tồn tại). Mặc dù Hoa Đà đã đề xuất liệu pháp chữa trị lâu dài cho chứng đau đầu của Tào Tháo là phẫu thuật não bằng thủ thuật Trung y cổ đại; nhưng Tào Tháo vốn là một người đa nghi, ông nghĩ Hoa Đà đang âm mưu lấy đầu mình. Trong cơn thịnh nộ, Tào Tháo đã bỏ tù Hoa Đà. Sau đó, Hoa Đà đã chết ở trong nhà ngục.

Những hành vi này đã biến Tào Tháo trở thành nhân vật phản diện, và ảnh hưởng đến hình tượng của ông trong cuốn tiểu thuyết “Tam quốc diễn nghĩa” (Romance of the Three Kingdoms). Nhân vật Tào Tháo được hư cấu trong tiểu thuyết nổi tiếng với phương châm sống bất chấp thủ đoạn: “寧我負人, 毋人負我!” (Ta thà phụ người, chứ không để người phụ ta!) Trong tiểu thuyết, ông giết hại một người bạn cũ và người nhà vì chứng hoang tưởng, ông còn cố đâm sau lưng (theo đúng nghĩa đen) chủ nhân của mình; và ông gần như xâm chiếm toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc, khắp nơi chìm trong máu và lửa.

Tuy vậy, ông cũng là một nhà chính trị tài ba đã để lại một số áng thơ cổ hay nhất của Trung Quốc. Không lạ gì nếu nhân loại hôm nay vẫn nhớ đến Tào Tháo qua một câu thành ngữ phổ biến, đó là: “說曹操, 曹操到” (Nhắc Tào Tháo, Tào Tháo đến). Ý nghĩa của câu này bên tiếng Trung là, mới nhắc người nào thì người đó đã xuất hiện.

Chú dê đầu đàn

Thật may, với mỗi chú dê đen, sẽ có một chú dê trắng tượng trưng cho đức hạnh của con giáp đó. Vinh dự này thuộc về Nhạc Phi, một vị tướng anh dũng dưới thời nhà Tống (906-1279).

Nhạc Phi sinh ra trong một gia đình nghèo khó, lớn lên gia nhập quân đội, nơi mà ông cho thấy tài năng xuất chúng về thuật bắn cung, kỹ năng tác chiến cũng như kỹ thuật dùng giáo. Trong suốt thế kỉ 12, Trung Quốc liên tục bị xâm lược bởi tộc người Nữ Chân ở phương Bắc, và các kỹ năng của Nhạc Phi đã giúp ông đảm nhiệm chức vị đại tướng quân bảo vệ vùng đất Trung Nguyên.

Nhạc Phi rất được thuộc hạ mến mộ và tin tưởng, ông luôn đặt nghĩa vụ với nước nhà lên hàng đầu. Tương truyền, ông đã yêu cầu mẫu thân xăm bốn chữ “精忠報國” (tinh trung báo quốc) lên lưng. Ý nghĩa của bốn chữ này là: “Hết lòng trung thành với nước nhà”. Như vậy, ông sẽ không bao giờ quên mất mục đích của mình. Kỹ năng chinh chiến của ông đã mang về nhiều thắng lợi cho nhà Tống và giành được sự ngưỡng mộ bất đắc dĩ từ kẻ thù của ông.

Bất chấp danh tiếng và tước vị của mình, ông luôn coi trọng những lời dạy của Nho giáo về lòng hiếu thảo, sự khiêm nhường, và coi nhẹ bản thân. Ông đã từng hai lần xa rời chiến trường để tổ chức tang lễ cho cha mẹ. Một lần khác, ông đã cắm trại trước mộ của thầy mình (một bậc thầy võ thuật nổi tiếng) trong suốt mùa đông để bày tỏ lòng tiếc thương, cho đến khi bạn bè đến kéo ông về nhà mới thôi.

Đáng buồn thay, danh tiếng của Nhạc Phi đã khiến tên gian thần Tần Cối khó chịu. Tần Cối đã lừa gạt hoàng đế, khiến nhà vua nghĩ rằng Nhạc Phi âm mưu soán ngôi. Hoàng đế ra lệnh triệu hồi Nhạc Phi từ chiến trường trở về để xử tội phản quốc. Với tấm lòng trung trinh vĩnh viễn, Nhạc Phi đã vâng lệnh quay về vì tôn trọng hoàng đế, mặc dù ông biết rõ đó là một cái bẫy. Khi Tần Cối không tìm được bằng chứng để kết tội Nhạc Phi, ông ta đã hành quyết Nhạc Phi bằng mọi cách.

Khi được hỏi Nhạc Phi thật sự có tội hay không, Tần Cối trả lời rằng “莫須有” (mạc tu hữu), có nghĩa là “Tôi không biết chắc, nhưng có lẽ ông ta đã làm gì đó.” Câu nói này của Tần Cối hiện nay được dùng để chỉ về “các vụ án ngụy tạo”.

Lịch sử làm chứng, công lý thực thi. Hôm nay, vị tướng trung thành Nhạc Phi đã có bức tượng uy nghiêm ở trong miếu thờ để vinh danh ông. Ngay bên ngoài ngôi miếu là tượng của Tần Cối đang quỳ trong tư thế bị trói để các thế hệ sau phỉ nhổ. Và đây cũng là nhân vật Tần Cối được khắc họa trong tiết mục vũ đạo hài hước “Phong tăng tảo Tần” (Sweeping Out the Tyrant) của Shen Yun trong mùa diễn năm ngoái.

Dẫn dắt một thời đại Hoàng Kim

Khi được hỏi về thời đại hoàng kim của nền văn minh Trung Hoa, nhiều nhà sử học sẽ nhắc đến thời Đường hay Đại Đường (618-907). Đường nhân (hiện nay được dùng để chỉ người Trung Quốc nói chung) có một cuộc sống giàu có sung túc với nền kinh tế phồn vinh, cùng các tuyến đường thương mại nhộn nhịp. Hoàng đế Đường Thái Tông đáng kính cũng là một người tuổi Mùi. Ông có công lao to lớn tạo nên sự thành công này.

Vào thời kỳ đỉnh cao, Đại Đường từng là một trong những quốc gia lớn nhất, hùng mạnh nhất và văn hóa đa dạng nhất trên thế giới. Lãnh thổ Đại Đường bao phủ Trung Quốc ngày nay, Việt Nam và vùng Trung Á. Ở kinh đô Trường An (ý nghĩa của tên “Trường An” là “yên ổn mãi mãi”), người ngoại quốc và dân bản địa gặp gỡ chuyện trò thân thiết, giao thương buôn bán, đồng thời cũng là đồng sự trong triều đình. Thời đó, khách du lịch có thể đi khắp đất nước một cách an toàn tuyệt đối, thậm chí chủ nhà trọ còn cung cấp phòng ốc và chỗ ở miễn phí. Đó là một thời kỳ hòa bình thịnh vượng.

Thái Tông là một vị hoàng đế độc nhất vô nhị với tấm lòng vị tha và bao dung. Sau khi kế thừa ngai vàng, ông đã tha thứ cho kẻ thù của mình, thậm chí ông còn để họ nắm giữ chức vị trong triều chính.

Hoàng đế Đường Thái Tông còn được biết đến như là người đã yêu cầu hòa thượng Huyền Trang (Đường Tăng) đi Tây Thiên thỉnh kinh. Đường Tăng đã thành công mang kinh Phật trở về Trung Quốc, và thay đổi vĩnh viễn diện mạo của Phật giáo Trung Quốc. Về sau, chuyến đi thỉnh kinh của ông đã được hư cấu thông qua tiểu thuyết Tây Du Ký (trong này có nhắc đến khỉ và heo, chứ không có dê cừu).

Từ Hy Thái hậu

Thời gian xoay chuyển đến một ngàn năm sau. Vào thế kỷ 19, cuối thời nhà Thanh dưới sự cai trị của người Mãn Châu, Từ Hy Thái hậu (1835-1908) lên nắm quyền. Trong khi Đại Đường mở cửa chào đón người ngoại quốc đến từ mọi dân tộc và tôn giáo khác nhau, thì Từ HyThái hậu lại hết sức dè dặt với người ngoài.

Bà cũng sinh năm Con Dê, xuất thân từ một gia đình quan lại bình thường. Bà trở thành phi tần của hoàng đế và hạ sinh một hoàng tử, người sẽ nối ngôi hoàng đế sau này. Tuy vậy, hoàng tử chỉ nối ngôi trên danh nghĩa, còn Từ Hi Thái hậu mới là người nhiếp chính trong suốt 47 năm.

Trong thời kỳ bất ổn dữ dội, Từ Hy Thái hậu đã một mình chấp chính triều đình Mãn Thanh. Bà nắm chặt chính quyền nhà Thanh trong tay và không quy phục bất kỳ ai, ngay cả đồng minh thận cận nhất của bà. Bất chấp lập trường cứng rắn này, những người đã từng gặp bà đều phải khen ngợi về dáng điệu thanh tao, ngoại hình duyên dáng và lòng tốt của bà. Ngay cả sau khi thoái vị, bà vẫn tổ chức tiệc trà thết đãi phu nhân của các nhà ngoại giao, cũng như tổ chức các bữa tiệc sân vườn hàng năm ở Di Hòa Viên (Cung điện Mùa hè).

* * *

Hai vị tướng quân — một người tàn bạo, một người anh dũng. Hai bậc đế vương — một người có tài thuyết phục, một người kiểm soát triều chính. Từ cừu non tò mò hiếu kỳ cho đến dê núi oai vệ, không phải con dê con cừu nào cũng như nhau.

Quay trở lại chủ đề Tết truyền thống của Trung Quốc, bây giờ các bạn có thể thoải mái trò chuyện về năm Con Dê.

CÂU ĐỐ VUI: Tìm hiểu xem bạn giống loại người tuổi Mùi nào.